Historia soto
Ogólny wstęp
Historia Soto Zen sięga czasów samego Siakiamuniego Buddhy, którego uważamy za rdzennego i pierwotnego Mistrza tej tradycji. Jego bezpośrednim następcą był Arya Mahakasiapa, a po nim najbliższy uczeń Siakiamuniego Buddhy – Arya Ananda. W tradycji Soto Zen w Japonii każdy z patriarchów nosi po imieniu tytuł DAIOSHO co oznacza w sanskrycie MAHAUPADHAYA, czyli Wielki Opat. W ten sposób recytowana jest Linia Patriarchów Przekazu Dharmy.
W Indiach od czasów Buddhy, aż do VI wieku n.e., było 28 Patriarchów Zen, ostatnim znanym historycznym patriarchą był Arya Bodhidharma, który miał również swoich indyjskich następców, ale informacje o nich i o dalszej linii w Indiach nie zachowały się.
Arya Bodhidharma był Pierwszym Patriarchą w Chinach. W Japonii jest też nazywany Bodaidaruma Daishi, co znaczy Wielki Mistrz Bodhidharma. Pięć pokoleń po Arya Bodhidharmie, pojawił się Szósty Patriarcha Daikan Eno Daiosho, który stał się największym źródłem rozkwitu Zen w Chinach i był ostatnim wspólnym patriarchą dla wszystkich pięciu wielkich szkół, które wykształciły się między VIII i X wiekiem.
Nazwy tych szkół po japońsku to Soto, Rinzai, Igyo, Hogen i Unmon. Każda z nich miała swoją szczególną charakterystykę.
Szkoła Soto pochodzi w prostej linii od Daikan Eno Daiosho i jego ucznia Seigen Gyoshi Daiosho. Dlatego nazywano ją też linią Seigen Gyoshi. W trzecim pokoleniu po Seigen Gyoshi pojawił się wielki mistrz, mający olbrzymi wpływ na chiński Zen – Tozan Ryokai Daiosho. Ten mistrz uważany jest za właściwego założyciela szkoły Soto Zen.
W XIII wieku w klasztorze Tendozan przebywał i nauczał opat o imieniu Tendo Nyojo Daiosho, i jego uczniem był japoński mnich o imieniu Dogen Kigen. Dogen Kigen osiągnął wielkie przebudzenie pod kierunkiem Mistrza Nyojo i powrócił do Japonii w 1227 roku ery zachodniej.
Obecnie w linii przekazu Dogen nazywany jest Eihei Dogen Daiosho. Imię Eihei powstało od nazwy klasztoru, który założył w górach prowincji Echizen, obecnie zwanej Prefekturą Fukui. Klasztor Eiheiji stał się głównym ośrodkiem praktyki i studiów Soto Zen w Japonii i dzisiaj służy jako główny klasztor tej tradycji razem z później założonym klasztorem Sojiji na półwyspie Noto.
Czwartym Patriarchą w Japonii był niejaki Keizan Jokin Daiosho i nie tylko założył wyżej wspomniany klasztor Sojiji, ale też stał się przyczyną wielkiego rozwoju Soto Zen. Jego dwóch głównych następców, Meiho Sotetsu oraz Gasan Joseki mieli wielką liczbę uczniów i ci w dalszym ciągu przyczynili się do rozprzestrzenienia Soto Zen w całej Japonii.
W XVII wieku ery zachodniej do Japonii przybyli mnisi zen uciekinierzy z Chin, którym przewodził Ingen Zenji. W Chinach po XIII wieku zen rozwijał się w specyficzny sposób i w XVII wieku Japończycy zobaczyli chińską formę zen, która była nieco różna od tego co zachowano od XIII i XVI wieku.
Ta nowa chińska forma miała wpływ na szkoły zen w Japonii w tym na Soto. Wielu ówczesnych mnichów Soto i Rinzai praktykowało z mistrzami chińskimi i przyczyniło się to do wielkiego ożywienia buddyzmu w Japonii. W Soto zaczęto przejmować nowe formy rytuałów oraz zaczęto używać nowych instrumentów przywiezionych przez Chińczyków.
Okres pomiędzy XVII i XIX wiekiem był czasem pojawienia się wielu wspaniałych nauczycieli Soto Zen takich jak Tenkei Denson, Dokuan Genko, Gesshu Soko, Manzan Dohaku, Menzan Zuiho i wielu innych.
W XIX wieku tradycja Soto Zen zaczęła wyraźnie słabnąć wraz z przewrotem politycznym w latach 60-tych i 70-tych XIX wieku oraz z powodu wystąpień anty-buddyjskich sterowanych przez ówczesny rząd cesarski. W pierwszej połowie XX wieku pojawiło się jednak dwóch wielkich reformatorów i odnowicieli praktyki zen: Daiun Sogaku Roshi oraz Sawaki Kodo Roshi. Obydwaj wywarli największy wpływ na rozwój i naukę Soto Zen, aczkolwiek byli też inni mistrzowie jak Watanabe Genshu Zenji i inni, którzy są dzisiaj stawiani za wzór prawdziwych mnichów i mistrzów zen.
Pod koniec XX i na początku XXI wieku Soto Zen w Japonii ma ponad 20 aktywnych klasztorów, które prowadzą intensywną edukację i praktykę dla mnichów. Do najbardziej znanych należą Eiheiji, Sojiji obecnie w Yokohamie, Saijoji, Shoboji, Hoshhinji, Daijoji, Zuiganji, Shogoji i inne.
Samych świątyń publicznych Soto Zen w Japonii jest obecnie około 14-15 tysięcy powodując tym samym, iż Soto Zen jest największą pojedynczą szkołą buddyjską w Japonii.